Balama: андеграунд музыканттарының концерттерін ұйымдастыру бизнесі

Фестиваль ұйымдастыру

Менеджерге хабарласу

Әртісті шақыру үшін біз оның менеджерімен әлеуметтік желідерде байланысамыз. Біз олармен көбінесе мессенджерлерде сөйлесеміз — сонда әңгіме тезірек жүреді. Егер әртістің келуіне екі жақ бірдей қызығушылық танытса, онда келісімге 30 минутта жетуге болады. Біз әртістің өзін ыңғайлы сезінуін ойластырып жүреміз де, оның Қазақстанда уақытын қызықты өткізгенін қалаймыз, сондықтан да, сахнадан түсіп, тезірек үйіне қайтқанның орнына, экскурсия өткізіп, тамақтандыруды ұсынамыз.

Райдерді оқу

Әртістің барлық талаптары техникалық райдерде жазылады, оны бөлек талқылауға болады. Райдерде белгілі бір жұлдыз саны көрсетілген қонақ үй, кейде оның орналасу жері белгіленеді — кейбіреулері қонақ үйдің шара өтетін локацияға жақын болғанын қалайды. Кейде әртіс вегетариан болуы мүмкін, онда оның тамағын сәйкесінше дайындау керек болады. Кейде райдерде ерекше талаптар кездеседі, мысалы, бір топ райдерінде динозавр салынған постерді сұрады. Біздің жұмысымызда түрлі жағдай болып қалады, райдердің барлық талаптарын бұлжытпай орындау міндет емес, сондықтан да, барлығын алдын-ала анықтаған жөн.

Жақында біз Детройттен әйгілі DJ Assault атты диджейді шақырдық, ол электронды жанрлардың бірінің негізін қалаушы. Оның райдерінде қонақ үйде бассейн және жаттығу залының болуы жазылған еді. Әртістердің талаптарын орындау қиын емес, бастысы — әртіс жақсы әсер алып, менеджерлер наразылық білдірмесе болды. Бірақ, бізде әлі ондай жағдай болған жоқ.

Демеушілерді табу

Басында біз барлығын ынталанып істедік, өзімізге ұнайтын әртістермен қол алысып, фотоға түсу үшін шақыруға дайын болдық. Егер топтың келуін жариялап, ақша жинасақ, жеткілікті болар деп ойладық, өз беттерімізбен брендтерге хабарласып, бізге демеуші болуларын сұрадық.

Қазір барлығы керісінше — олардың өздері бізбен жұмыс істегілері келеді, ал біз болсақ, өздеріміз бренд біздің іс-шараға үйлесетін болса ғана жазатын болдық.

Биылдан бастап біз барлықтарымен келісімшарт негізінде жұмыс істейміз. Былтыр демеушілерден қанша ақша түсетінін білмей жүрдік, себебі олар қолдау мөлшерін өзгертіп отырды, немесе мүлдем бас тартатын болды. Ал биыл біз әр шараның бюджетін жоспарлап, кімді шақыра алатынымызды алдын-ала есептеп отыратын болдық. Қазір Gorilla, Red Bull, Grant's Whisky, Heineken, Tiger Beer, JBL сияқты компаниялармен жұмыс істейміз. Әр ивентке бөлек демеуші белгіленеді, біз барлығымен жұмыс істеуге дайынбыз.

Біз демеушілерімізді фестивалде жариялап, оларға бренд-аймақ ұсынамыз. Алкоголь брендтері өздерінің барларын қояды. Кейбір брендтермен офлайнда және онлайнда бірігіп істейміз. Мысалы, жақында zakazbiletov.kz билет агенттігімен Үлкен Жазғы Фестивалге билет сатып алғандар арасында Тбилисиге жолдама ойнаттық, ал JBL дыбыс құралдарының өндірушісімен 200 000 теңге тұратын дыбыс бағанасын ұтысқа салдық.

Локация табу

Локацияны біз билет сату динамикасына байланысты қарастырамыз. Мың адамдық орынды алдын-ала іздеудің қажеті жоқ, себебі оған 300 адам ғана келуі мүмкін. Кейде менеджерлер локацияларды алдын-ала жіберуді сұрайды, біз оларға бірнеше нұсқасын жібереміз, бірақ шараның өту күніне қарай өткізу орны өзгеруі мүмкін екені туралы ескертеміз. Мысалы, Motorama тобы «Космос» павильонында өнер көрсетті — ол 200 шаршы метр алаң, онда 700 адам бірінің үстінде бірі тұрып өтті. Біз алаңның мүмкіндіктерін дұрыс есептемедік, бірақ өзгертуге кеш болып кетті, себебі барлығын жариялап, әртіспен келісіп қойған едік.

Билет құнын орнату

Орташа баға диапазоны — 6 000–10 000 теңге. Біздің аудиториямыз 18-ден 30 жасқа дейінгі жастар, біз олардың бір билет үшін 15 000–20 000 теңге төлеуге дайын еместігін түсінеміз, сол себептен, бізге демеушілердің қолдауы өте қажет. Біз билет құнын төмен етіп қойып, мұндай баға саясатынан таймауға тырысамыз, себебі аудиториямыз түсінбей қалады. Көрермендер тек жұмыстың нәтижесін ғана көреді, барлық шығындар туралы білмейді, ал шығынға ұшақ, қонақ үй, әртістің қаламақысы, локация, сахна монтажы және көптеген басқа заттар кіреді.

Бизнесті дамыту

Жарнамалау

Біз әлеуметтік желілер арқылы өсіп келеміз. Кейде әртістің Алматыға келетіні туралы өз парақшасында жазғаны жеткілікті — адамдар барлығы бір біріне сол хабарды жібере бастайды. Белгілі әртістер болса, пайдаланушылар өздері «Билетті қайдан алуға болады?» деп сұрай бастайды. Мысалы, «Буерак» тобына біз аса жарнама жасаған жоқпыз, адамдар өздері 2 000 репост жасады. Ал егер әртіс тек шағын аудиторияға ғана танымал болса, онда біз оған жарнама жүргіземіз, қалада постерлер іліп, топ туралы өзіміздің парақшаларымызда жазып отырамыз.

Біз SHU[LAMA] жобасының аясында танымал музыканттарды шақырып, анонс жасаймыз да, әртістердің тізімін жариялаймыз. Ал Balama-ға тыңдармандардың шағын буынына танымал топтар келеді, бұл жағдайда біз әртістер туралы айтып, ұтыс өткізіп жібереміз.

Біздің шараларымыздың барлығына жуығы «Қазақстанда алғаш рет» деген белгімен өтеді, ал ондағы әртістер болса, барлығы андеграунд сахнаның өкілдері. Сондықтан да, біз 100 адамдық аудиториясы барларды да, 500 адам жинайтындарды да қарсалуға дайынбыз, себебі біз елімізде андеграунд бағытын дамытқымыз келеді.

Бәсеке

Ұйымдастырушыларда бір ортақ ереже бар — ол бір бірімен егеспеу. Біз басқаларға қарамаймыз да, аудиториясын жұлып алмаймыз да, себебі біздің фестивалдердің бағыттары әр түрлі. Шаралардың барлығы бір күні өте алады, бірақ онда тұрған ештеңе жоқ. Өткізу күндерін ауыстырғанның орнына, өз жұмысыңды жақсы жасаған дұрыс, себебі әркімнің өз орны, өз тыңдармандары бар. Бізде 5 000-ға жуық жазылушы бар, және фестивалге оның 20–30% келсе де, жақсы болады.

Өтелімдік

Табысқа көптеген факторлар әсер етеді, оның ішінде әртістің қаламақысы да бар. Фестиваль хедлайнері неғұрлым атақты болса, оның талаптары соғұрлым зор болады. Бір әртістің шығындарын өтеу үшін 50 адам жинаған жеткілікті, ал басқа біреуіне демеушілердің қолдауын қоса кемінде 500–600 адам жинау керек болады.

Шығындар

Әуе билеттерінің құнын санамағанда, ең қымбат концерт бізде 8 500 долларға шықты. Ең арзаны 500 доллар болды. Қазір әртістер бізге өздері хабарласады, кейбіреулеріне билет құнын төлесек болды — тегін өнер көрсетуге дайын. Бірақ, біз әртістердің еңбектерін құрметтейміз, сондықтан да, әрқашан минималды қаламақы төлейміз.

Креатив

Біз шақыру билеттерін ерекше етіп жасауға тырысамыз. DJ Assault келгенде, шақыруларды кассета түрінде жасадық. «Щенки» рок-тобын әкелгенде, билет дизайнын иттерге арналған азықтың қорабы түрінде жасап, ішіне сүйек пішінді мармелад салдық. Summer of Haze диджейі келгенде, шақыру билеттерін SHU[LAMA] деген жазуы бар банданалар түрінде тіктік, себебі әртіс әрдайым бандана тағып, бетін жауып жүреді. Бір фестивалде Aviasales компаниясы демеуші болды, біз шақыру билеттерін әуе билеттері түрінде жасап, Фурманова көшесіндегі барларға апарып тастадық та, инстаграмға ол туралы хабарлама жаза салдық. Біз әрдайым креативті заттар жасап, жай ғана қағазға қарағанда ерекше бірдеңе ойлап табуға тырысамыз.

Balama Fest қағидалары

Біз түрлі форматтағы ивенттер өткіземіз, және бір жанрға, орынға немесе әртіске байланғымыз келмейді. Сондай-ақ, біз әртістерді сахнаға біреудің сұрауы бойынша немесе дос болғандықтан шығаруға мүлдем қарсымыз. Егер әртіс жаман болса, ол біздің форматқа үйлеспейді деп туралы тіке айтамыз.

Жақындағы уақытқа дейін біз бастаушы топтар үшін қол жетпес болдық, ал қазір оларды өзіміз сахнаға шақырып, барлық шығындарын өтеп береміз: ол дыбыс, бэклайн, фронтлайн, таргет жарнамасына кететін шығындар, тегін кіру мүмкіндігі. Бізге жаңа топтарды көбірек адам естігені маңызды.

Болашақ жоспарлар

Әзірше біз тек орыстілді топтарды шақырып жатырмыз, бірақ халықаралық деңгейге шығу керегін де біліп жүрміз. Ол үшін тағы кішкене өсіп, көбірек аудитория жинау керек, содан кейін ғана біреуді Европадан шақыруға болады. Үлкен Жазғы Фестивалге біз Томми Кэшті алып келеміз, ол Қазақстан үшін үлкен оқиға, аудитория оны жақсы қарсы алады деп үміттенеміз.

Бұл жұмыстың мен үшін ең рахаты — біреулерді көптен бері құлаққапта тыңдап жүріп, кейін өз отаныңа әкеліп, тірідей тыңдағанда ғана емес, олармен жеке сөйлесіп, өте қарапайым балалар екенін білгенде.