Бизнес ретінде өрт қауіпсіздігі талаптарын орындау

Қазақстанда бизнес ашқан кезде кәсіпкерлер өрт инспекциясынан арнайы рұқсат қағазын алуға міндетті емес. Бірақ өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтау керек, әйтпесе тексеру кезінде айыппұлдар салынады немесе тіпті жұмысты тоқтатуы мүмкін. Сақталуы тиіс талаптар мен профилактикалық бақылауға қалай дайындалу керектігін осы мақалада қарастырайық.

Өрт нормаларының сақталуы бойынша тексерілетін объектілер

Өрт қауіпсіздігі талаптары барлығына қолданылады, бірақ тәуекел дәрежесі жоғары және орташа объектілерге ерекше назар аударылады:

• сауда орталықтары, кеңселер, жанармай құю бекеттері, қонақ үйлер, мейрамханалар, кафелер, базарлар және басқа да сауда орындары
• өнеркәсіптік объектілер, жанғыш материалдары бар қоймалар, ауыл шаруашылығы өндірісінің объектілері
• балабақшалар, ауруханалар, мектептер, дәріханалар
• газ жабдықтарын пайдаланатын кәсіпорындар

Бизнес бастамас бұрын жасалатын әрекеттер

Өрт қауіпсіздігі үшін жауапкершілік әрқашан ұйым басшысына жүктеледі. Тексеру кезінде қиындықтарды болдырмау үшін алдын ала бірқатар талаптарды орындау қажет:

1. Өрт қауіпсіздігі шаралары жөніндегі нұсқаулықты бекіту
2. Өрттен қорғау жүйелерін — өрт дабылдарын, хабарлау жүйелерін, өрт сөндіргіштерді орнату
3. Апаттық шығу жолдарын қамтамасыз ету — эвакуация жолдары ашық болуы керек және шығу жолдары белгіленуі керек
4. Эвакуация жоспарын жасау — шығу жолдары көрсетілген схема көзге көрінетін жерлерде ілініп тұруы керек
5. Темекі шегу орындарын бөлек құжатта белгілеу
6. Өрт қауіпсіздігіне жауапты адамды тағайындау, қызметкерлерге нұсқау беру және оларды оқыту — барлық қызметкерлер өрт болған жағдайда іс-қимыл тәртібін білуі тиіс
7. Өртке қарсы жүйелерге техникалық қызмет көрсету туралы шарт жасасу — жүйелер үнемі тексеріліп тұруы керек

Егер бизнес бір орынды жалға алса, өрт қауіпсіздігі үшін жауапкершілік жалға алушы мен жалға беруші арасында бөлінеді. Ғимарат иесі бөлмелердің өрт қауіпсіздігі талаптарына, оның ішінде істеп тұрған өртке қарсы қорғаныс жүйелері мен эвакуация жолдарының болуын қамтамасыз етуге міндетті. Жалға алушы жалға берілген жердің ережелерін, соның ішінде қызметкерлерге нұсқау беруді, өрт сөндіргіштердің болуын және басқа талаптарды орындауға жауапты.

Қойылатын талаптар

Жедел жәрдем нөмірлері — «101» өртке қарсы қызмет пен «112» бірыңғай кезекшілік—диспетчерлік қызметі барлық бөлмелерде ілінуі керек, ал егер қабатта 10-нан астам адам жұмыс істесе — эвакуация схемалары орналастырылып, хабарлау жүйесі қарастырылуы керек. Эвакуация жолдары бос және жарықтандырылған болуы керек.

Ғимаратта жарамды өрт сөндіру құралдары болуы керек: өрт сөндіргіштер саны ғимараттың ауданына және қызмет сипатына байланысты, кеңселерге — әрбір 100 шаршы метрге бір өрт сөндіргіш керек, су құбырына қосылған өрт жеңдері және электр жабдықтары жұмыс жағдайында болуы керек. Кейбір объектілерге автоматты өрт дабылы мен өрт сөндіру жүйесі қажет.

Тексеру кезінде сұралатын құжаттар:

• қызметкерлердің өрт нұсқаулығынан өту журналы
• өрт сөндіру және дабыл жүйесінің техникалық жай-күйі туралы акт
• конструкцияларды өрттен қорғау бойынша орындалған жұмыстар актісі

Тексерулердің өтетін уақыты мен ережелері

Өрт қауіпсіздігі талаптарының сақталуын тексеру тәуекел санатына қарай жүргізіледі: жоғары санатты объектілер — жылына бір рет, орташа — екі жылда бір рет тексеріледі, төмен — тексерілмейді, тек шағымдар түскен жағдайда немесе алдыңғы тексеру барысында бұзушылықтар болған кезде ғана тексеріледі.

Тәуекел деңгейі жоғары немесе орташа бизнеске бір жылға тексеруден құтылудың жолы бар — тәуелсіз сараптама ұйымынан аудит өткізуге тапсырыс беру. Бұл ұйым бизнесте бәрі жақсы екенін растап, оң қорытынды қағаз берсе, мемлекеттік тексерулер жүргізілмейді. Бірақ бұл жоспардан тыс тексерулерге қатысты емес — егер шағым түссе немесе тексеруге басқа негіздер пайда болса, бақылаушы органдар келіп тексереді.

2024 жылдан бастап тексеруден өткен кәсіпкерлер бақылауға алынбауы үшін тексерулер жасанды интеллект көмегімен автоматтандырылған жүйе арқылы тағайындалады.

Кәсіпкерлер бизнестің жоспарлы тексеруге түсетінін не түспейтінін rchl.govtec.kz порталы арқылы біле алады.

Тексеруден өту барысы

1. 30 күн бұрын объектінің басшысы профилактикалық бақылау жүргізу туралы хабарлама алады
2. Бір айдан кейін профилактикалық бақылауды тағайындау актісі прокуратурада тіркеледі
3. Тексеру тағайындау актісі басшыға танысу үшін жіберіледі
4. Тексеру жүргізіледі
5. Тексеру нәтижелерінің актісі — оң немесе қателерді жою мерзімі жазылған нұсқамалар тізбесімен беріледі

Өрт сөндіру инспекторлары құжаттар мен ғимаратты жұмыстан тыс уақытта да тексеріп, бұйрық беріп, айыппұл сала алады. Кәсіпкерлер тексеру актісін ұсынуды талап етуге, ескертпелерді тіркеуге және нұсқамаларға 10 күн ішінде шағымдануға құқылы.

Салынатын айыппұлдар

Өрт қауіпсіздігі ережелерін бұзғаны үшін басшылар жауапты. Егер объект рұқсатсыз немесе өрт қауіпсіздігі талаптарын бұза отырып пайдаланса, онда келесі жазалар қолдануы мүмкін:

• ескерту немесе бұзушылыққа байланысты 15 АЕК-тен 300 АЕК-ке дейін (2025 жылы 58 980 теңгеден 1 179 600 теңгеге дейін) айыппұл салынады
• компания қызметі тоқтатылады
• өрттің ауыр зардаптары болған жағдайда қылмыстық жауапқа тартылады

Өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау — әрбір кәсіпкердің міндеті. Арнайы рұқсат алудың қажеті жоқ, бірақ құжаттаманы жүргізу, жауапты адамдарды тағайындау және қызметкерлерге нұсқаулық өткізу керек. Әйтпесе тексеру кезінде бұзушылықтар анықталып, айыппұл салынып, кемшіліктерді жою туралы ұйғарым шығарылуы мүмкін.