ЖК арасында 1 000 АЕК-тен жоғары мәмілелер
Шектеулер, шегерімдер, салынатын айыппұлдар
Мақаланың мазмұны
Қазақстанда мәміле сомасы 1 000 АЕК-тен (2025 жылы 3 932 000 теңге) жоғары болса, кәсіпкерлер арасында қолма-қол есеп айырысуға шектеулер бар.
Қолма-қол ақша мәмілелеріне шектеулер
Шектеулер келесі тараптар арасында болған жағдайда қолданылады:
- ҚҚС бойынша есепте тұрған екі ЖК арасында
- ЖШС және ҚҚС төлейтін ЖК арасында
- екі ЖШС арасында
Мұндай жағдайларда төлемдер тек қолма-қол ақшасыз жасалуы керек. Бірақ мәміле сомасы 1 000 АЕК-тен жоғары болса да, қолма-қол есеп айырысу бойынша шектеулер қолданылмайтын мәмілелер бар:
- ЖШС және ҚҚС бойынша есепте тұрмайтын ЖК арасында
- ҚҚС бойынша есепте тұрмайтын екі ЖК арасында
- ҚҚС бойынша тұрмайтын және тұратын ЖК арасында
- ЖК немесе ЖШС және жеке тұлға арасында
Егер мәміле 1 000 АЕК-тен асса, төлем қолма-қол немесе қолма-қол ақшасыз жасалғанына қарамастан, жеткізуші электрондық шот-фактураны беруге міндетті. ЭШФ болмаса, сатып алушы бұл соманы шығыстардың есебінен ала алмайды және салық базасын азайта алмайды.
ЭШФ мен БКМ чегі қажет болатын жағдайлар
Бұл келесі шарттарға байланысты:
- егер төлем қолма-қол ақшасыз өтетін болса — ЭШФ міндетті түрде қажет
- егер төлем қолма-қол ақшамен өтсе және сатып алушы ҚҚС төлейтін ЖК немесе ЖШС болса, онда ЭШФ қажет
- егер төлем қолма-қол ақшамен болса, ал сатып алушы жеке тұлға болса, онда БКМ чегі жеткілікті
Егер жеткізуші 1 000 АЕК-тен асатын мәміле бойынша ЭШФ бермесе, сатып алушы бұл соманы шығыстардың есебіне ала алмайды және табысқа салынатын салықты азайта алмайды, яғни көбірек салық төлейді. Сондықтан 1 000 АЕК-тен жоғары мәмілелер бойынша ЭШФ талап ету маңызды, ал егер сатып алушы жеке тұлға болса — БКМ чегін талап ету керек. ЖК шот-фактура жазып беруден босатылған жағдайларды толығырақ осы мақалада оқысаңыз болады:
Мәмілелерді бөлшектеу үшін салынатын айыппұл
Кейбір кәсіпкерлер бір мәмілені бірнеше мәмілеге бөліп, қолма-қол ақша бойынша қойылатын есеп айырысу шектеулерін айналып өтуге тырысады. Бұл заңды емес.
ЖШС ҚҚС бойынша есепте тұратын ЖК-мен 5 млн теңгеге шарт жасасып, бірақ 3,2 млн теңгені қолма-қол алды деп елестетейік. Бұл мәмілені бұзу ретінде санала ма? Иә, бір ірі мәмілені бірнеше шағын әрқайсысы 1 000 АЕК-тен аспайтын мәмілеге бөлу арқылы шектеулерді айналып өту бұзушылық болып саналады.
Салық органдары мұны заңның орындалуынан жалтару ретінде қарастырады. Мәмілені жасанды түрде бөлгені үшін төлем сомасының 5% мөлшерінде айыппұл бар. Ол сатып алушыға, яғни мәмілені төлейтін адамға жүктеледі, сатушыға емес.
Кәсіпкерлер 1 000 АЕК-тен жоғары мәмілелер жасасқан кезінде қолма-қол есеп айырысу бойынша шектеулерді және ЭШФ жазып беру жөніндегі міндеттемелерді ескеру керек. Төлемдерді бөлу арқылы ережелерді айналып өту айыппұлдарға әкеп соқтырады, өйткені мұндай әрекеттер салық органдарына белгілі. Сондықтан әуел бастан заң талаптарын ескере отырып, мәмілелерді жоспарлау және төлемдерді дұрыс рәсімдеу керек.