11 тамыз 2022
ҚұнсыздануБаға барометрі (2022 шілде)
Негізгі тұжырымдар
- Шілде айында жылдық инфляция өсуін жалғастырып, 15%-ды құрады. Тұтыну инфляциясы азық-түлік және азық-түлікке жатпайтын тауарлардың қымбаттауына байланысты өсті;
- Инфляциялық қысымның аздап босаңсығаны байқалады. Өйткені негізгі азық-түлік топтарының әлемдік бағасы төмендеп жатыр. Қазіргі әлемдік азық-түлік және энергетика нарықтарындағы ахуалға қарап айтар болсақ, ғаламдық инфляцияның тағы да өршіп кету мүмкіндігі төмен;
- Шілдеде әлемдік азық-түлік бағалары соңғы айлармен салыстырғанда – 140.9 пунктке дейін түсіп, 8.6%-ды құрады. Алайда азық-түлік бағалары өткен жылдың сәйкес кезеңіндегі мәннен әлі де жоғары – 13.1%-ға;
- 2022 жылдың сәуірінде Халықаралық Валюта Қоры (ХВҚ) атап өткен тәуекелдік қауіп-қатерлердің көпшілігінің жүзеге асуы дамушы елдер үшін ғаламдық инфляция бойынша болжамдардың 9.5%-ға (сәуірлік болжамға +0.8 п.т.) дейін өсуіне, ал ғаламдық экономикалық өсім бойынша болжамдардың 3.2%-ға (-0.4 п.т.) дейін түсуіне әкеп соқты;
- Өткен кезеңдермен салыстырғанда барлық құрамдас бөліктер бойынша айлық инфляцияның баяулағаны байқалады. Алайда Қазақстандағы ағымдағы айлық инфляцияның деңгейі (+1.1%) өткен жылдардың сәйкес кезеңдеріне қарағанда жоғары;
- Тұтыну тауарларының қымбаттығы тұтыну сұранысының даму барысын тежейтіндігі белгілі. Сондықтан сұраныс бірін-бірі алмастыратын арзан тауарларға ойысады;
- Азық-түлік инфляциясының деңгейі айлық тұрғыда 1.0%-ды (а/а), ал жылдық тұрғыда 19.7%-ды (ж/ж) құрады. Көкөністер мен жемістердің жаз мезгіліндегі арзандауы, сондай-ақ жаңа өнімдерді жинау науқаныны басталған соң, ауыл шаруашылығы өндірушілері бағасының түсуі азық-түлік инфляциясының баяулауына ықпал етуде;
- Геосаяси шиеленістің сақталуы және монетарлық шарттардың ғаламдық тұрғыда қатаңдатылуы, оның үстіне ішкі сұраныстың импортқа тәуелділігі айырбас бағамының ішкі бағаларға өту құбылысы арқылы азық-түлікке жатпайтын тауарлардың қымбаттауына әсер етуде;
- Әкімшілік шектеулер кезінде сервистік инфляцияның өсу қарқынының жоғары деңгейде сақталуы сыртқы нарықта энергия тасымалдаушылардың қымбаттағанына қарамастан, нарықта үйлесімсіздік қалыптастырады. Бұл өз кезегінде ағымдағы болжамдар мен болашақ инфляцияға әсер етуі мүмкін;
- Монетарлық саясатты біртіндеп қатаңдату ерекше жағдай туғызады. Яғни, базалық мөлшерлеме инфляцияның шынайы деңгейінің соңынан ілесе алмай қалады. Бұл нақты пайыздық мөлшерлеменің инфляция деңгейінен төмен қалыптасуына әкеп соғады. Нәтижесінде монетарлық шарттар сұраныстың өсуіне әсер етеді;
- Жылдық инфляцияның тоқтаусыз өсуі және Ұлттық Банктің инфляцияның шарықтау шегіне әлі жетпегендігі туралы пікірі базалық мөлшерлеменің тағы да көтерілуіне алғышарттар қалыптастырады. Әйтпесе тұсауланбаған инфляциялық болжамдар жалпы экономикалық факторларға қоса инфляцияға бейім ахуалдың нығаюына әсер етеді.
Тәуекелдер мен келешектер
Инфляциялық қысымның анық азайғаны байқалады. Ол негізгі азық-түлік тауарлары бойынша бағалардың түсуі аясында орын алуда. Әлемдік азық-түлік және энергетика нарықтарындағы қазіргі ахуал ғаламдық инфляцияның үдеуінің жаңа толқынының пайда болу ықтималдығын төмендетеді.
2022 жылдың сәуірінде Халықаралық Валюта Қоры (ХВҚ) атап өткен тәуекелдік қауіп-қатерлердің көпшілігінің жүзеге асуы дамушы елдер үшін ғаламдық инфляция бойынша болжамдардың 9.5%-ға (сәуірлік болжамға +0.8 п.т.) дейін өсуіне және бір мезетте ғаламдық экономикалық өсім бойынша болжамдардың 3.2%-ға (-0.4 п.т.) дейін түсуіне әкеп соқты.
Тұтыну тауарларының қымбаттығы тұтыну сұранысының даму барысын тежейді және сәйкесінше оның құрылымын анағұрлым арзан тауарларға бағыттайды.
Геосаяси шиеленістің одан әрі сақталуы және монетарлық шарттардың ғаламдық тұрғыда қатаңдатылуы азық-түлікке жатпайтын тауарлардың қымбаттауына әсер етуде. Бұл ішкі сұраныстың импортқа тәуелділігі және айырбас бағамының ішкі бағаларға өту құбылысы себебінен болып отыр.
Инфляцияны бақылау бойынша мемлекеттің монетарлық емес шаралары аясында сервистік инфляцияның өсу қарқынының жоғары деңгейде сақталуы сыртқы нарықта энергия тасымалдаушылардың қымбаттағанына қарамастан, нарықта үйлесімсіздік қалыптастырады. Бұл болашақ инфляцияның траекториясына кері әсер етуі мүмкін.
Базалық мөлшерлемені көтеру траекториясы әзірге инфляцияның деңгейінің соңынан ілесе алмауда. Мұндай монетарлық шарттар сұраныс және несие беру тарапынан инфляцияны төмендетуге айтарлықтай алғышарттар қалыптастырмайды.
Тақырып туралы толық мағлұматты төмендегі құжаттан оқыңыз
Айжан Әлібекова
Аға талдаушы11 тамыз 2022
ҚұнсыздануҰқсас жаңалықтар
09 қазан 23
Жұмыссыз қалмау жолдары: еңбек нарығының болашағы туралы нені білу қажет
Дүниежүзілік экономикалық форумның сарапшылары (ДЭФ) бизнестің дамуы, мамандықтар мен дағдылар туралы алдағы 5 жылға жаңа болжамдар ұсынды. ДЭФ зерттеуі ірі жұмыс берушілер арасында жүргізілген сауалнамаға және олардың бизнесті, мамандықтарды және дағдыларды дамытуға қатысты болжамдарына негізделді. Сауалнамаға әлемнің барлық аймақтарын қамтитын 45 экономиканы және 27 салалық кластерді қамтитын, 11.3 миллионнан астам адам жұмыс істейтін 803 компания қатысты.
Негізгі тұжырымдар:
- Жұмыс берушілердің болжауынша жұмыс орындарының 23%-ы құрылымдық өзгеріске ұшырайды;
- «жасыл экономика» - жаңа жұмыс орындарының басты қайнар көзі;
- еңбек нарығы үшін ең үлкен қауіп – экономикалық сын-қатерлер;
- озық технологиялар бизнесті дамытудың басты қозғаушы күші болып қала бермек;
- сауалнама жүргізілген компаниялардың шамамен 75%-ы 2027 жылға қарай жасанды интеллектіні енгізуді жоспарлауда;
- 2027 жылға қарай бизнес-міндеттердің 43%-ға жуығын машиналар орындайтын болады;
- ең сұранысқа ие мамандық – жасанды сана және машиналық оқыту бойынша мамандар;
- талдамдық ой – мансап жемісті болуы үшін қажетті негізгі дағды;
- сауалнамаға жауап берген жұмыс берушілердің 47%-ы жұмысқа адам алуда олардың дағдыларын бағалайды, ал 45%-ы диплом талап етеді;
- алдағы бес жылда жұмыскерлерге қажетті дағдылардың 44%-ы ескіреді, 10 қызметкердің алтауы оқыту курстарынан өтулері керек болады;
- Қазақстанда жұмыспен қамтылғандардың 5%-ы ғана өздерінің біліктіліктерін жыл сайын арттырады.
Біржолғы зерттеулер
еңбек нарығыБизнесАлександра Молчановская
06 қыркүйек 23
Қаржылық аналитика: күнделікті шығындарға қанша ақша жұмсаймыз?
Күнделікті өмірімізде ақшаны оңды-солды әртүрлі шығындарға жұмсайтынымыз белгілі. Шығындардың көлемі қажеттілігімізге, мән-жайларға және басқа да себептерге қарай әрқалай болып келеді.
Кейбіреулерге тамақтың сапалы болуы маңызды болса, басқалар тұрақты түрде несие өтеуге мәжбүр болады. Ал базы-біреулер көңіл көтеруге, демалуға
құмар келеді. Алайда мынадай сұрақтар жиі туындайды: қажеттіліктердің барлығына табысымыз жетеді ме? Лайықты, жайлы өмір сүру үшін қанша ақша керек? Біз өзімізді шығындарымыздың көлеміне қарап, орта тап өкілдеріне жатқыза аламыз ба?
Осыған байланысты біз базалық шығындарға, яғни әрбір адам немесе отбасы үшін сәл де болса жайлы өмір сүруге және негізгі өмірлік қажеттіліктерді қанағаттандыруға қажетті шығындарға талдау жүргізуді ұйғардық. Зерттеу нәтижесі бойынша біз Алматы мен Астана қызметкерлерін олардың табыстары мен шығындарына қарай 6 топқа бөлдік және сондай-ақ әрбір тапқа тиесілі мөлшерді анықтадық, мысалы әлеуметтік аз қамтылғандар, төмен қамтылғандар, төменгі орта тап, орта тап, табыс жоғары және толық қамтамасыз етілгендер.
Негізгі тұжырымдар:
- Ай сайын базалық шығындарға орта есеппен 246.3 мың теңге немесе жалақының 60%-ы кетеді.
- Ең көп шығындар жалақы алғаннан кейінгі алғашқы 4 күн ішінде жұмсалады екен.
- Мегаполистерде жайлы өмір сүру және барлық базалық шығындар үшін кем дегенде айына 450 мың теңге қажет.
- Барлық базалық шығындарды қанағаттандыру үшін Алматы мен Астанада жұмыс істейтіндердің жартысына жуығында (49%) шығындарды өтеу үшін жалақысы жете бермейді.
- Сонымен қатар жұмыскелер мен қалалар арасында айтарлықтай теңсіздік байқалады - Алматыда қаржылық тапшылыққа тап болатындардың саны Астанаға қарағанда 4 есе жоғары.
- Орташа тап өкілдеріне жалақылары 700 мыңнан 1.2 млн теңгеге дейін алатын жұмыскерлердің 4.4%-ы ғана жатады. Олардың күнделікті шығындары табыстарының 40-50%-ын құрайды.
- Табыстары орташа деңгейден жоғары жұмыскерлердің үлесі жұмыспен қамтылған халық ішінде бар болғаны 2%- ғы ие.
Біржолғы зерттеулер
Өмір сүру деңгейіТұтынушылық белсенділікАлександра Молчановская
Ең пайдалы ақпарат таратылымына жазылыңыз
