18 шілде 2022
ҚұнсыздануБаға барометрі (2022 маусым)
Негізгі тұжырымдар
- Ресми деректер бойынша маусым айында жылдық инфляция өзінің үдетуін жалғастырып, 14.5%-ды құрады. Өйткені бағаларды тежеу бойынша мемлекеттік шараларға қарамастан, Тұтыну бағалары индексінің (ТБИ) барлық құрамы қымбаттады;
- Маусым айында тұрғындардың инфляция туралы болжамы көңілсіз сипатта болды. ҚРҰБ деректері бойынша инфляциялық болжамды бағалау алдын ала бір жыл бойынша 14.8%-ды (мамырда – 11.7%) құрады;
- Ағымдағы жағдайдың ерекшелігі сондай, ол ҚРҰБ болжамдық диапазоны белгіленген межеден (13.0-15.0%) шығып кету және тұтыну бағаларының тым ұзақ уақыт жоғары деңгейде сақталу қаупін тудырады;
- Әлемдік нарықтарда бағалардың уақытша төмендегені байқалғанымен, сыртқы факторлар оның өсуіне әлі де ықпал ете алады;
- Жаз мезгілінде көкөністер пен жемістердің бағасы арзандайды деген болжамға қарамастан, азық-түлік қоржынындағы барлық тауарлардың бағасы өсіп жатыр. Азық-түлік қоржынының өсуіне әсіресе қант пен дәнді дақылдардың бағалары әсер етуде;
- Тауар жеткізу жолдарының бұзылуы, қайта қалыптасуы, теңгенің әлсіреуі азық-түлікке жатпайтын тауарлар бағасының өсіп кетуіне әсер етеді;
- Ақылы қызметтердің қымбаттауы оған деген сұраныстың артуына және жазғы еңбек демалыстарына байланысты өткен жылға қатысты өсім де 2021 жылы жазда енгізілген бірқатар карантиндік шараларға байланысты екені даусыз;
- Барған сайын күшейіп бара жатқан инфляциялық қысымды тежеу және ұлттық валютаның тартымдылығын арттыру үшін ҚРҰБ базалық мөлшерлемені біртіндеп, бірқалыпты деңгейде көтергені абзал;
- Осы ағымдағы жағдайда монетарлық ахуалды қатаңдатуға алғышарттар бар. ҚРҰБ бұл туралы ағымдағы жылы сәуір айының соңында базалық мөлшерлеме бойынша шешім қабылдау барысында хабарлған болатын.
Тәуекелдер мен келешек
- Ұзаққа созылған геосаяси жанжал, Ресейге қарсы ауыр санкциялар тауар жеткізу ісіне қиындықтар тудыруда. Бұл өз кезегінде тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің өндірісі мен логистикасы бағаларының өсуіне әкеп соғады;
- доллар индексінің өсуі себебінен теңгенің әлсіреуі, әлемдегі жетекші экономикалардың монетарлық талаптарды қатаңдатуы тұтыну бағалары индексі қоржынына кіретін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің әрі қарай қымбаттауына негіз болады;
- Ішкі инфляциялық үдерістер оның ішінде фискалдық ынталандырулар арқасында күшейе береді. Фискалды ынталандыру шаралары ел ішінде экономикалық белсенділіктің төмендегені/бәсеңдегені байқалмаса да қолданылып жатыр;
- Бағалардың өсуін тежеу бойынша қабылданған әкімшілік шараларға қарамастан инфляцияның үдейтіндігіне қатысты халықтың ішкі түйсігі күшейе береді. Адамдар жүзеге асырылып жатқан шаралардың уақытша сипатқа ие екендігін түсінеді;
- Шілде айының басында Табиғи монополияларды реттеу бойынша комитет басшысының жасаған мәліметінше қазақстандықтар жылдың соңына дейін электр қуаты тарифтерінің 10-15%-ға өсетіндігін күте берулеріне болады. Мораторий аяқталған соң коммуналдық қызметтер бағасының өсетіндігі сервистік инфляцияның өсуіне тікелей әсер ететін болады. Сөйтіп өндірілетін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің өзіндік құндарының қымбаттауына ықпал етеді.
Біздің пікірімізше, жақын болашақта ішкі және сыртқы нарықтарда инфляциялық сипаттағы ахуалды еңсеретіндей алғышарттар табыла қоймайды. Ағымдағы жағдайда біздің болжамымыз бойынша инфляция әрі қарай үдейді және оның деңгейі ҚРҰБ 2022 жылдың маусымында ұсынған болжамдық мәндерінен жоғары болады. Осы айтылған факторлар мен тәуекелдер монетарлық талаптардың одан әрі қатаңдатуға алғышарттар болып табылды. ҚРҰБ монетарлық саясатты қатаңдату бойынша ағымдағы жылдың сәуірінде базалық мөлшерлеме бойынша қабылдаған шешімінде мәлімдеген болатын.
Тақырып туралы толық мағлұматты төмендегі құжаттан оқыңыз
Айжан Әлібекова
Аға талдаушы18 шілде 2022
ҚұнсыздануҰқсас жаңалықтар
09 қазан 23
Жұмыссыз қалмау жолдары: еңбек нарығының болашағы туралы нені білу қажет
Дүниежүзілік экономикалық форумның сарапшылары (ДЭФ) бизнестің дамуы, мамандықтар мен дағдылар туралы алдағы 5 жылға жаңа болжамдар ұсынды. ДЭФ зерттеуі ірі жұмыс берушілер арасында жүргізілген сауалнамаға және олардың бизнесті, мамандықтарды және дағдыларды дамытуға қатысты болжамдарына негізделді. Сауалнамаға әлемнің барлық аймақтарын қамтитын 45 экономиканы және 27 салалық кластерді қамтитын, 11.3 миллионнан астам адам жұмыс істейтін 803 компания қатысты.
Негізгі тұжырымдар:
- Жұмыс берушілердің болжауынша жұмыс орындарының 23%-ы құрылымдық өзгеріске ұшырайды;
- «жасыл экономика» - жаңа жұмыс орындарының басты қайнар көзі;
- еңбек нарығы үшін ең үлкен қауіп – экономикалық сын-қатерлер;
- озық технологиялар бизнесті дамытудың басты қозғаушы күші болып қала бермек;
- сауалнама жүргізілген компаниялардың шамамен 75%-ы 2027 жылға қарай жасанды интеллектіні енгізуді жоспарлауда;
- 2027 жылға қарай бизнес-міндеттердің 43%-ға жуығын машиналар орындайтын болады;
- ең сұранысқа ие мамандық – жасанды сана және машиналық оқыту бойынша мамандар;
- талдамдық ой – мансап жемісті болуы үшін қажетті негізгі дағды;
- сауалнамаға жауап берген жұмыс берушілердің 47%-ы жұмысқа адам алуда олардың дағдыларын бағалайды, ал 45%-ы диплом талап етеді;
- алдағы бес жылда жұмыскерлерге қажетті дағдылардың 44%-ы ескіреді, 10 қызметкердің алтауы оқыту курстарынан өтулері керек болады;
- Қазақстанда жұмыспен қамтылғандардың 5%-ы ғана өздерінің біліктіліктерін жыл сайын арттырады.
Біржолғы зерттеулер
еңбек нарығыБизнесАлександра Молчановская
06 қыркүйек 23
Қаржылық аналитика: күнделікті шығындарға қанша ақша жұмсаймыз?
Күнделікті өмірімізде ақшаны оңды-солды әртүрлі шығындарға жұмсайтынымыз белгілі. Шығындардың көлемі қажеттілігімізге, мән-жайларға және басқа да себептерге қарай әрқалай болып келеді.
Кейбіреулерге тамақтың сапалы болуы маңызды болса, басқалар тұрақты түрде несие өтеуге мәжбүр болады. Ал базы-біреулер көңіл көтеруге, демалуға
құмар келеді. Алайда мынадай сұрақтар жиі туындайды: қажеттіліктердің барлығына табысымыз жетеді ме? Лайықты, жайлы өмір сүру үшін қанша ақша керек? Біз өзімізді шығындарымыздың көлеміне қарап, орта тап өкілдеріне жатқыза аламыз ба?
Осыған байланысты біз базалық шығындарға, яғни әрбір адам немесе отбасы үшін сәл де болса жайлы өмір сүруге және негізгі өмірлік қажеттіліктерді қанағаттандыруға қажетті шығындарға талдау жүргізуді ұйғардық. Зерттеу нәтижесі бойынша біз Алматы мен Астана қызметкерлерін олардың табыстары мен шығындарына қарай 6 топқа бөлдік және сондай-ақ әрбір тапқа тиесілі мөлшерді анықтадық, мысалы әлеуметтік аз қамтылғандар, төмен қамтылғандар, төменгі орта тап, орта тап, табыс жоғары және толық қамтамасыз етілгендер.
Негізгі тұжырымдар:
- Ай сайын базалық шығындарға орта есеппен 246.3 мың теңге немесе жалақының 60%-ы кетеді.
- Ең көп шығындар жалақы алғаннан кейінгі алғашқы 4 күн ішінде жұмсалады екен.
- Мегаполистерде жайлы өмір сүру және барлық базалық шығындар үшін кем дегенде айына 450 мың теңге қажет.
- Барлық базалық шығындарды қанағаттандыру үшін Алматы мен Астанада жұмыс істейтіндердің жартысына жуығында (49%) шығындарды өтеу үшін жалақысы жете бермейді.
- Сонымен қатар жұмыскелер мен қалалар арасында айтарлықтай теңсіздік байқалады - Алматыда қаржылық тапшылыққа тап болатындардың саны Астанаға қарағанда 4 есе жоғары.
- Орташа тап өкілдеріне жалақылары 700 мыңнан 1.2 млн теңгеге дейін алатын жұмыскерлердің 4.4%-ы ғана жатады. Олардың күнделікті шығындары табыстарының 40-50%-ын құрайды.
- Табыстары орташа деңгейден жоғары жұмыскерлердің үлесі жұмыспен қамтылған халық ішінде бар болғаны 2%- ғы ие.
Біржолғы зерттеулер
Өмір сүру деңгейіТұтынушылық белсенділікАлександра Молчановская
Ең пайдалы ақпарат таратылымына жазылыңыз
