Экономиканың озыңқы индикаторы (2022 жылдың қорытындылары және 2023 жылға болжамдар)
2022 жылдың қорытындылары бойынша ҚЭИ өсімі 3.5%-ды құрады. Желтоқсанда ҚЭИ өсу қарқыны +5.1%-ы болды. Бұл жақсы, қалпына келуші серпін.
2022 жылы экономиканың өсуіне негізгі үлес қосқан салалар – ауыл шаруашылығы, құрылыс және байланыс. Осы ретте дамуға ең кері әсер еткен сала – өнеркәсіп болды. Осылайша жыл соңына қарай қызмет көрсету саласы мен тауар өндіру секторының аздап қалпына келгендігі байқалды.
Ауыл шаруашылығы саласы 9.1%-ға өсті. Бұл рекорд. Бұған соңғы он жылда астық түсімінің ең жоғары болғаны арқасында қол жеткізілді. Бұл әрине, жиын-терім жұмыстарын мемлекет тарапынан қаржыландыру және лизинг арқылы ауыл шаруашылығы техникаларына қолжетімділіктің өсуі аясында орын алды.
Құрылыс саласы өзіндік құнның қымбаттағанына қарамастан, жыл соңына қарай айтарлықтай өсті. Нәтиже + 9.4%. 2022 жылы тұрғын үй құрылысы 13.7%-ға, тұрғын үй емес құрылыс 21.7%-ға және құрылысжайлар 9.7%-ға өсті. Біздің есебіміз бойынша мұндай өсімдерге ірі құрылыс жобалары, жөндеу жұмыстарының аяқталуы және ұзаққа созылған фискалды ынталандырулар арқасында қол жеткізілді.
Өткен жылы өнеркәсіп экономиканың бас ауруына айналды. Ірі кен орындарындағы жөндеу жұмыстары, Каспий құбыр желісі консорциумы жұмысындағы көптеген іркілістер және Ресейге қара металл жеткізу көлемінің азаюы салдарынан тау-кен өндірісі саласы сәуірден бастап, жыл соңына қарай 1%-ға төмендеді. Бір жыл ішінде мұнай өндіру 1.9%-ға, газ өндіру 1%-ға, темір кенін өндіру 20.6%-ға және басқа да пайдалы қазбаларды өндіру 7.6%-ға төмендеп кетті. Өңдеуші өнеркәсіптің даму серпіні бәсеңдеп, жыл соңына қарай 3.4%-ға дейін төмендеді.
Өндірістің мына түрлерінде жұмыс қарқыны суына бастады: темекі бұйымдары өндірісі 11 ай ішінде с 9.8%-дан 7.9%-ға дейін, тоқыма бұйымдары өндірісі 8.1%-ден 5.3%-ға дейін, металлургия өндірісі 3.9%-ден 1.9%-ға дейін бәсеңдеді. 2021 жылмен салыстырғанда жиhаз өндірісі -10.7%-ға, фармацевтика өнімдері -10.3%-ға және сүт өнімдері -7.1%-ға төмендеп кетті.
Қызмет көрсету саласы бойынша телекоммуникация және байланыс нарығында жақсы өсім байқалды (+8.0%). Мұны телефон байланысы қызметі бәсеңдеса де, интернет қызметінің тез дамып жатқанымен түсіндіруге болады. Көлік және қоймалау саласы соңғы айлары жүк тасымалдаудың төмендеуіне және жүк айналымы өсімі қарқынының бәсеңдеуіне байланысты 2.8% және 1.0% деңгейінде сақталды.
Сауда саласында өсім байқалды. Ол жазғы-күзгі кезеңнен кейін, жыл қорытындысы бойынша 5.0%-ға өсті. Бөлшек сауданың өсу қарқыны 2.1%-ды, ал көтерме сауданың өсу қарқыны 6.3%-ды құрады. Өткен жылы экономикада инфляциялық қысым жоғары болды. Сол себептен салалар арасында трендтер өзгерді. Оларда азық-түлік тауарлары нарығы көтерме сегментке қайта бағдарланып қана қоймай, оларға деген сұраныс азайды. Осы ретте бөліп төлеу бағдарламаларының көбеюі және бөлшек саудалық кредит берудің артуы азық-түлікке жатпайтын тауарларға деген сұранысты арттырды.
Тақырып туралы толық мағлұматты төмендегі құжаттан оқыңыз
Клара Сейдахметова
Аға талдаушыҰқсас жаңалықтар
09 қазан 23
Жұмыссыз қалмау жолдары: еңбек нарығының болашағы туралы нені білу қажет
Дүниежүзілік экономикалық форумның сарапшылары (ДЭФ) бизнестің дамуы, мамандықтар мен дағдылар туралы алдағы 5 жылға жаңа болжамдар ұсынды. ДЭФ зерттеуі ірі жұмыс берушілер арасында жүргізілген сауалнамаға және олардың бизнесті, мамандықтарды және дағдыларды дамытуға қатысты болжамдарына негізделді. Сауалнамаға әлемнің барлық аймақтарын қамтитын 45 экономиканы және 27 салалық кластерді қамтитын, 11.3 миллионнан астам адам жұмыс істейтін 803 компания қатысты.
Негізгі тұжырымдар:
- Жұмыс берушілердің болжауынша жұмыс орындарының 23%-ы құрылымдық өзгеріске ұшырайды;
- «жасыл экономика» - жаңа жұмыс орындарының басты қайнар көзі;
- еңбек нарығы үшін ең үлкен қауіп – экономикалық сын-қатерлер;
- озық технологиялар бизнесті дамытудың басты қозғаушы күші болып қала бермек;
- сауалнама жүргізілген компаниялардың шамамен 75%-ы 2027 жылға қарай жасанды интеллектіні енгізуді жоспарлауда;
- 2027 жылға қарай бизнес-міндеттердің 43%-ға жуығын машиналар орындайтын болады;
- ең сұранысқа ие мамандық – жасанды сана және машиналық оқыту бойынша мамандар;
- талдамдық ой – мансап жемісті болуы үшін қажетті негізгі дағды;
- сауалнамаға жауап берген жұмыс берушілердің 47%-ы жұмысқа адам алуда олардың дағдыларын бағалайды, ал 45%-ы диплом талап етеді;
- алдағы бес жылда жұмыскерлерге қажетті дағдылардың 44%-ы ескіреді, 10 қызметкердің алтауы оқыту курстарынан өтулері керек болады;
- Қазақстанда жұмыспен қамтылғандардың 5%-ы ғана өздерінің біліктіліктерін жыл сайын арттырады.
Біржолғы зерттеулер
еңбек нарығыБизнесАлександра Молчановская
06 қыркүйек 23
Қаржылық аналитика: күнделікті шығындарға қанша ақша жұмсаймыз?
Күнделікті өмірімізде ақшаны оңды-солды әртүрлі шығындарға жұмсайтынымыз белгілі. Шығындардың көлемі қажеттілігімізге, мән-жайларға және басқа да себептерге қарай әрқалай болып келеді.
Кейбіреулерге тамақтың сапалы болуы маңызды болса, басқалар тұрақты түрде несие өтеуге мәжбүр болады. Ал базы-біреулер көңіл көтеруге, демалуға
құмар келеді. Алайда мынадай сұрақтар жиі туындайды: қажеттіліктердің барлығына табысымыз жетеді ме? Лайықты, жайлы өмір сүру үшін қанша ақша керек? Біз өзімізді шығындарымыздың көлеміне қарап, орта тап өкілдеріне жатқыза аламыз ба?
Осыған байланысты біз базалық шығындарға, яғни әрбір адам немесе отбасы үшін сәл де болса жайлы өмір сүруге және негізгі өмірлік қажеттіліктерді қанағаттандыруға қажетті шығындарға талдау жүргізуді ұйғардық. Зерттеу нәтижесі бойынша біз Алматы мен Астана қызметкерлерін олардың табыстары мен шығындарына қарай 6 топқа бөлдік және сондай-ақ әрбір тапқа тиесілі мөлшерді анықтадық, мысалы әлеуметтік аз қамтылғандар, төмен қамтылғандар, төменгі орта тап, орта тап, табыс жоғары және толық қамтамасыз етілгендер.
Негізгі тұжырымдар:
- Ай сайын базалық шығындарға орта есеппен 246.3 мың теңге немесе жалақының 60%-ы кетеді.
- Ең көп шығындар жалақы алғаннан кейінгі алғашқы 4 күн ішінде жұмсалады екен.
- Мегаполистерде жайлы өмір сүру және барлық базалық шығындар үшін кем дегенде айына 450 мың теңге қажет.
- Барлық базалық шығындарды қанағаттандыру үшін Алматы мен Астанада жұмыс істейтіндердің жартысына жуығында (49%) шығындарды өтеу үшін жалақысы жете бермейді.
- Сонымен қатар жұмыскелер мен қалалар арасында айтарлықтай теңсіздік байқалады - Алматыда қаржылық тапшылыққа тап болатындардың саны Астанаға қарағанда 4 есе жоғары.
- Орташа тап өкілдеріне жалақылары 700 мыңнан 1.2 млн теңгеге дейін алатын жұмыскерлердің 4.4%-ы ғана жатады. Олардың күнделікті шығындары табыстарының 40-50%-ын құрайды.
- Табыстары орташа деңгейден жоғары жұмыскерлердің үлесі жұмыспен қамтылған халық ішінде бар болғаны 2%- ғы ие.
Біржолғы зерттеулер
Тұтынушылық белсенділікӨмір сүру деңгейіАлександра Молчановская
Ең пайдалы ақпарат таратылымына жазылыңыз
