Экономиканың озыңқы индикаторы (2023 қаңтар)
2023 жылдың алғашқы айында ҚЭИ жақсы өсіп, 5.0%-ды құрады.
Мұндай үдемелі даму нақты сектор (+2.3%)мен қызмет көрсету секторының өсуімен (+7.6%) қамтамасыз етілді. Экономиканың барлық негізгі салаларында оң серпін байқалды. Бұл ретте өсуге негізгі үлесті: көтерме және бөлшек сауда, сондай-ақ байланыс саласы қосты. Нақты секторда ең жоғары өсім құрылыс саласында байқалды.
Өнеркәсіп 2022 жылдың қаңтарының деректері бойынша 1.4%-ға өсті. Өткен жылдың қазан айынан бері тау-кен өндірісі саласы тұңғыш рет өсу аймағына өтіп, 1.2%-ды (2022 қаңтарында 7.2%) құрады. Мұндай өсімді мұнай (+1%), түсті металдарды (+9.1%) және басқа да пайдалы қазбаларды өндіру (+7.6%) қамтамасыз етті. Алайда өткен жылмен салыстырғанда көмір өндірудің төмендегені және темір кендерін өндірудің одан әрі төмендегені байқалды.
Өңдеуші саланың жалпы қосылған құны (ЖҚҚ) 1.6%-ға өсті. Бұған фармацевтикалық өнімдер (+51%), азық-түлік өнімдері (+9.8%), сусындар (+33.2%), тоқыма (+25.5%) және темекі бұйымдары (+21.3%), машина жасау (+12.1%) өндірісін арттыру нәтижесінде қол жеткізілді. Бұл ретте киім-кешек өндірісі (-13.8%) мен металлургия өндірісі (-7.4%) төмендеді.
Құрылыс саласы 12.5%-ға айтарлықтай өсті. Қаңтарда тұрғын үй ғимараттарын салу құрылысы өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 31.5%-ға қысқарса, тұрғын үйге жатпайтын ғимараттар құрылысы керісінше 39.1%-ға артты. Бұл тұрғын үй құрылысының теріс әсерін білдірмей жіберді. Құрылысжайлар салу 14.4%-ға өсті. Бұған біздің пікірімізше негізгі капиталға инвестиция салуды арттыру, құрылыс жобаларын жүзеге асыру және мемлекет тарапынан аталмыш салаға ұзақ уақыт қолдау көрсетудің арқасында қол жеткізілді.
Қызмет көрсету саласында барлық негізгі салалар жақсы өсімді көрсетті.
Айталық, телекоммуникация мен байланыс нарығындағы өсім +18.1%-ды, ал саудада +19.4%-ды құрады: бөлшек саудалық сектор 20.8%-ға, ал көтерме саудалық сектор 18.8%-ға өсті. Салалардың үдемелік өсімін қаңтар оқиғасына байланысты өткен жылдың төмен базасының нәтижесімен түсіндіруге болады.
Бұл ретте мемлекет азаматтарды сапалы интернетпен қамтамасыз ету мақсатында ұлттық жобалар арқылы байланыс саласын дамытуға қолдау көрсетуде. Ал сауда саласы банктер тарапынан қолдау көрсету арқылы қолдау табуда.
Көлік және қоймаға жинап қою саласында ҰСБ деректеріне сәйкес әдістемелер қайта қаралды. Нәтижесінде қаңтарда өсім 7.9% деңгейінде болды (жаңа әдістеме бойынша өткен жылы +8.6% болған еді). Өсім жолаушы айналымының 49.3%-ға үдеуі және жолаушы тасымалдаудың 32.5%-ға өсуі арқасында қамтамасыз етілді. Ағымдағы жылдың алғашқы аында кәсіпорындардың табыстары 371.5 млрд теңгені құрады.
Тақырып туралы толық мағлұматты төмендегі құжаттан оқыңыз
Клара Сейдахметова
Аға талдаушыҰқсас жаңалықтар
09 қазан 23
Жұмыссыз қалмау жолдары: еңбек нарығының болашағы туралы нені білу қажет
Дүниежүзілік экономикалық форумның сарапшылары (ДЭФ) бизнестің дамуы, мамандықтар мен дағдылар туралы алдағы 5 жылға жаңа болжамдар ұсынды. ДЭФ зерттеуі ірі жұмыс берушілер арасында жүргізілген сауалнамаға және олардың бизнесті, мамандықтарды және дағдыларды дамытуға қатысты болжамдарына негізделді. Сауалнамаға әлемнің барлық аймақтарын қамтитын 45 экономиканы және 27 салалық кластерді қамтитын, 11.3 миллионнан астам адам жұмыс істейтін 803 компания қатысты.
Негізгі тұжырымдар:
- Жұмыс берушілердің болжауынша жұмыс орындарының 23%-ы құрылымдық өзгеріске ұшырайды;
- «жасыл экономика» - жаңа жұмыс орындарының басты қайнар көзі;
- еңбек нарығы үшін ең үлкен қауіп – экономикалық сын-қатерлер;
- озық технологиялар бизнесті дамытудың басты қозғаушы күші болып қала бермек;
- сауалнама жүргізілген компаниялардың шамамен 75%-ы 2027 жылға қарай жасанды интеллектіні енгізуді жоспарлауда;
- 2027 жылға қарай бизнес-міндеттердің 43%-ға жуығын машиналар орындайтын болады;
- ең сұранысқа ие мамандық – жасанды сана және машиналық оқыту бойынша мамандар;
- талдамдық ой – мансап жемісті болуы үшін қажетті негізгі дағды;
- сауалнамаға жауап берген жұмыс берушілердің 47%-ы жұмысқа адам алуда олардың дағдыларын бағалайды, ал 45%-ы диплом талап етеді;
- алдағы бес жылда жұмыскерлерге қажетті дағдылардың 44%-ы ескіреді, 10 қызметкердің алтауы оқыту курстарынан өтулері керек болады;
- Қазақстанда жұмыспен қамтылғандардың 5%-ы ғана өздерінің біліктіліктерін жыл сайын арттырады.
Мерзімді зерттеулер
Бизнесеңбек нарығыАлександра Молчановская
06 қыркүйек 23
Қаржылық аналитика: күнделікті шығындарға қанша ақша жұмсаймыз?
Күнделікті өмірімізде ақшаны оңды-солды әртүрлі шығындарға жұмсайтынымыз белгілі. Шығындардың көлемі қажеттілігімізге, мән-жайларға және басқа да себептерге қарай әрқалай болып келеді.
Кейбіреулерге тамақтың сапалы болуы маңызды болса, басқалар тұрақты түрде несие өтеуге мәжбүр болады. Ал базы-біреулер көңіл көтеруге, демалуға
құмар келеді. Алайда мынадай сұрақтар жиі туындайды: қажеттіліктердің барлығына табысымыз жетеді ме? Лайықты, жайлы өмір сүру үшін қанша ақша керек? Біз өзімізді шығындарымыздың көлеміне қарап, орта тап өкілдеріне жатқыза аламыз ба?
Осыған байланысты біз базалық шығындарға, яғни әрбір адам немесе отбасы үшін сәл де болса жайлы өмір сүруге және негізгі өмірлік қажеттіліктерді қанағаттандыруға қажетті шығындарға талдау жүргізуді ұйғардық. Зерттеу нәтижесі бойынша біз Алматы мен Астана қызметкерлерін олардың табыстары мен шығындарына қарай 6 топқа бөлдік және сондай-ақ әрбір тапқа тиесілі мөлшерді анықтадық, мысалы әлеуметтік аз қамтылғандар, төмен қамтылғандар, төменгі орта тап, орта тап, табыс жоғары және толық қамтамасыз етілгендер.
Негізгі тұжырымдар:
- Ай сайын базалық шығындарға орта есеппен 246.3 мың теңге немесе жалақының 60%-ы кетеді.
- Ең көп шығындар жалақы алғаннан кейінгі алғашқы 4 күн ішінде жұмсалады екен.
- Мегаполистерде жайлы өмір сүру және барлық базалық шығындар үшін кем дегенде айына 450 мың теңге қажет.
- Барлық базалық шығындарды қанағаттандыру үшін Алматы мен Астанада жұмыс істейтіндердің жартысына жуығында (49%) шығындарды өтеу үшін жалақысы жете бермейді.
- Сонымен қатар жұмыскелер мен қалалар арасында айтарлықтай теңсіздік байқалады - Алматыда қаржылық тапшылыққа тап болатындардың саны Астанаға қарағанда 4 есе жоғары.
- Орташа тап өкілдеріне жалақылары 700 мыңнан 1.2 млн теңгеге дейін алатын жұмыскерлердің 4.4%-ы ғана жатады. Олардың күнделікті шығындары табыстарының 40-50%-ын құрайды.
- Табыстары орташа деңгейден жоғары жұмыскерлердің үлесі жұмыспен қамтылған халық ішінде бар болғаны 2%- ғы ие.
Біржолғы зерттеулер
Өмір сүру деңгейіТұтынушылық белсенділікАлександра Молчановская
Ең пайдалы ақпарат таратылымына жазылыңыз
