Жиі қаралатын бөлімдер

«ҚР азаматтарының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру туралы» Заңы кәсіпкерлікпен айналыспайтын ҚР азаматының төлем қабілетсіздігі кезінде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді, төлем қабілеттілігін қалпына келтірудің негіздерін анықтайды. Сондай-ақ соттан тыс және сот банкроттығы рәсімдерін, оларды жүргізу тәртібі мен шарттарын белгілейді.

Заңның қолданылу мерзімі шектелмеген.

Заң төмендегі үш түрлі рәсімдердің біреуін жүзеге асыру мүмкіндігін қарастырады:
• соттан тыс банкроттық;
• төлем қабілеттілігін қалпына келтіру;
• сот арқылы банкроттық.

Қарыз алушы келесі жағдайларда уәкілетті органға соттан тыс банкроттық рәсімдеуге өтініш бере алады:
1) банктер, микрокредиттік ұйымдар, коллекторлық компаниялар алдында өтініш берген күнге сәйкес 1600 АЕК мөлшерінен аспайтын сомада міндеттемелердің болуы (қазіргі уақытта - 5 907 200 теңге);
2) егер кредиторлар алдындағы міндеттемелер бойынша өтініш берілген күнге дейін қатарынан 12 ай ішінде өтелмесе;
3) ортақ меншікте және меншік құқығында мүлік болмаған кезде;
4) Егер борышкерге қатысты қарыз шарттары бойынша орындалмаған міндеттемелерді реттеу және (немесе) өндіріп алу жөніндегі рәсімдер жүргізілген болса;
Аталған рәсімдерді мерзімі өткен берешек туындаған сәттен бастап 18 айдан аспайтын мерзімде жүргізу қажет;
5) өтініш берілген күнге дейінгі 7 жыл ішінде соттан тыс немесе сот банкроттығы рәсімі қолданылмауы тиіс.

Маңызды: Сонымен қатар, заңда атаулы әлеуметтік көмекті 6 ай қатарынан алушылар үшін және берешегі 5 жылдан артық өтелмеген адамдар үшін ерекше ережелер қарастырылған.

Қарыз алушы келесі жағдайларда уәкілетті органға төлем қабілеттілігін қалпына келтіру немесе сот арқылы банкроттықты рәсімдеу туралы өтініш бере алады:
1) Кредиторлар алдында* өтініш берген күнге сәйкес 1600 АЕК мөлшерінен асатын сомада міндеттемелердің болуы (қазіргі уақытта-5 907 200 теңге), сонымен қатар мүлкінің болуына байланысты соттан тыс банкроттық рәсіміне өтінім бере алмағандар;
2) егер кредиторлар алдындағы міндеттемелер бойынша өтініш берілген күнге дейін қатарынан 12 ай ішінде өтелмесе;
3) Егер борышкерге қатысты қарыз шарттары бойынша орындалмаған міндеттемелерді реттеу және (немесе) өндіріп алу жөніндегі рәсімдер жүргізілген болса;
Аталған рәсімдерді мерзімі өткен берешек туындаған сәттен бастап 18 айдан аспайтын мерзімде жүргізу қажет;
4) өтініш берілген күнге дейінгі 7 жыл ішінде соттан тыс немесе сот банкроттығы рәсімі қолданылмауы тиіс.
* - ЕДБ, МҚҰ және коллекторлық компанияларды қоса алғанда, барлық кредиторлар алдында ақшалай міндеттемелері мен өзге де қаржылық талаптары бар борышкер

Борышкер соттан тыс банкроттық рәсімдеу туралы өтінішті "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясының сайтында (E-gov, E-Salyg azamat веб-порталы және ХҚКО АЖ арқылы) тапсыруы қажет. Сондай-ақ келесі құжаттарды ұсынуы тиіс:
1) кредиторлардың атауы, берешек сомасы, орналасқан жері көрсетілген тізімді;
2) борышкердің банктік қарыз шарты бойынша берешекті реттеуді және (немесе) өндіріп алуды жүргізу жөнінде шаралар қабылдағанын растайтын құжаттың көшірмесін.
Соттан тыс банкроттық рәсімін уәкілетті орган* жүзеге асырады. 
*- Уәкілетті орган – банкроттың тұрғылықты жері бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы

Төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және сот арқылы банкроттықты рәсімдеу туралы өтініш борышкердің тұрғылықты жері бойынша аудандық (қалалық) жалпы юрисдикция сотына жазбаша немесе электрондық құжат түрінде тапсырылады.

Жоқ, Заңды қолдану 12 айдан астам мерзімі өткен берешегі бар азаматтар үшін ғана қарастырылған.

ҚР Қаржы министрлігінің және ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің интернет-ресурстарында немесе 1414 телефон нөмірі бойынша 3 қосымша нөміріне қоңырау шалу арқылы ("Азаматтарға арналған үкімет "МК" КЕАҚ байланыс орталығы).

Заң тек Қазақстан Республикасының азаматтарына қолданылады.
Заңда азаматтығы жоқ, мекен ету қағазы бар азаматтар қарастырылмаған.

Заңның 37 тармағына сәйкес сот арқылы банкроттық рәсімінің мерзімі сот арқылы 1 рет – 6 айдан аспайтын мерзімге ғана созылуы мүмкін.
Рәсімдерді(соттан тыс, сот арқылы банкроттық) жүзеге асырғаннан кейінгі төмендегідей салдары Заңда көрсетілген:
1) 5 жыл бойы қарыз және несие алуға шектеу қойылады (микрокредиттер мен ломбардтарды қоспағанда);
2) 7 жыл өткен соң ғана қайта банкроттық рәсімдеуге болады;
3) банкроттықтан кейінгі 3 жыл бойы борышкердің қаржылық жағдайына мониторинг жүргізіледі.